17 Mayıs 2012 Perşembe

Şehzade Mustafa

Şehzade Mustafa (1515-1553)

Sultan Süleyman'ın gözde hatunlarından biri olan Mahidevran Gülbahar Sultan (?-1580), padişaha 1515 tarihinde bir erkek çocuk doğurarak önceden Fûl-Dâne Sultan'ın erişmiş olduğu gibi haseki unvanına da erişmiştir Doğurduğu çocuğun adı Şehzade Mustafa'dır Saray içinde çok iyi bir eğitimle büyütülmüş ve Sultan Süleyman'dan sonra tahta geçmesine kesin gözle bakılmıştır Halk nezdinde de çok sevilip sayılan şehzade Mustafa, babasının gözde şehzadelerinden biriydi Şehzade Mustafa, yetişkin bir genç olduğunda babası tarafından Amasya'ya tayin edilmiştir1553 yılı sonlarında Sultan Süleyman iyice yaşlandığı için İran'a yapılacak bir seferde ordunun başına geçmek istemediğinden dolayı görevi Veziriazam Rüstem Paşa'ya (1500-1561) devretmişti Rüstem Paşa, Konya'ya vardığı zaman Sultan Süleyman'a askerler arasında padişahın yaşlı olduğu için sefere gelemediği ve yerine oğlu Mustafa'yı çıkartacağı konusunda ortaya çıkan söylentilerden Sultan Süleyman'ı haberdar ediyordu 


Rüstem Paşa, İran şahıyla şehzade Mustafa'nın yakınlık kurduğunu ve şehzade Mustafa'nın yeniçeri askerleriyle anlaşarak babasını yani Sultan Süleyman'ı tahttan indirebileceğini ve ayaklanma başlattığını mektuplar aracılığıyla belirtti Bunun üzerine Sultan Süleyman, oğlunun bertaraf edilmesi konusunda ikna olarak ilerleyen yaşına rağmen sefere çıkma kararı aldı Nahçıvan Seferine çıkan Sultan Süleyman, oğlunu onunla görüşmek üzere huzuruna davet etti Sultan Süleyman'a ait kurulmuş koskoca bir otağ da babasıyla görüşeceğini öğrenen şehzade Mustafa, buraya geldiğinde otağ önünde duran nöbetçiler silahını bırakması gerektiği söylemişlerdir Şehzade Mustafa, üzerindeki silahları bırakarak otağa girdiğinde içeride babası yerine çok sayıda sağır ve dilsiz cellatla karşılaşmıştır Üzerine çullanan cellatlarla boğuşan ve babasına yardım çığlıkları atan şehzade Mustafa, kementle boğularak öldürülmüştürBazı tarihi kaynaklara göre otağın içinde yer alan bir perdenin ardında Sultan Süleyman, bu olayı izleyerek cellatlarına "On yıldan beri bir gece bana rahat uyku nasipetmeyen bu hainin hakkından gelemez misiniz!" dediği söylenmektedir Sultan Süleyman'ın bu olayı izleyip izlemediği tam olarak bilinmemektedir 


Şehzade Mustafa'nın babası Sultan Süleyman tarafından boğdurulması halkta ve yeniçerilerde büyük tepkilere sebep olan dramatik bir olaydır Bu olayın üzerine Şehzade Mustafa'nın küçük oğlu yani Sultan Süleyman'ın küçük yaştaki torunu Mehmed ise 1554'te annesinin kucağından alınarak benzer şekilde kementle boğularak öldürülmüştür

16 Mayıs 2012 Çarşamba

Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor

Osmanlı imparatorluğunun yükselme devrinde yaşayan Kanuni Sultan Süleyman'ın büyük oğlu olan Şehzade Mustafa 1553 yılında ölmüştür

Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor?



Osm@nlı İmp@r@torluğu en güçlü dönemini K@nuni Sult@n Süleym@n döneminde y@ş@mıştır Edebiy@tt@ B@ki, mim@ride Sin@n, ilimde Ebussuud, denizcilikte B@rb@ros bu dönemin zirve isimlerinden bir k@çıdır Muhteşem n@mıyl@ m@ruf Sult@n Süleym@n`ın bu p@rl@klığ@ ul@şm@sınd@ elbette önceki sult@nl@rın, @m@ özellikle de Y@vuz Sult@n Selim`in büyük p@yı v@rdırBöylesine p@rl@k bir dönemi, Dur@kl@m@ Devri`nin ve tereddinin t@kip etmesi üzerinde durulm@sı gereken bir nokt@dır K@nuni Sult@n Süleym@n`ın hükümd@rlık döneminin bütününü bu y@zıd@ bır@kın @nl@tm@yı, özetlemek bile mümkün değildir F@k@t K@nuni döneminin bu y@zıy@ konu ol@n icr@@tı, oğlu Şehz@de Must@f@`yı boğdurm@sı ve bunun h@ngi ş@rtl@r @ltınd@ gerçekleştiğidir

Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor


Konu Şehz@de Must@f@ olduğun@ göre, fecii bir @kıbete m@ruz k@l@n bu b@htsız şehz@de h@kkınd@ bilgi vermekte f@yd@ v@r Şehz@de Must@f@, 1515 yılınd@ b@b@sı K@nuni`nin M@nis@ S@nc@kbeyliği sır@sınd@ doğdu @nnesi, K@nuni`nin ilk b@şk@dını ol@n M@hidevr@n H@tun`dur Dedesi Y@vuz Sult@n Selim`in vef@tı üzerine, b@b@sı K@nuni ile birlikte İst@nbul`@ gelen Şehz@de Must@f@, 1533 yılınd@ S@ruh@n S@nc@kbeyliğine @t@ndı @ynı dönem, Şehz@de Must@f@`nın @nnesi M@hidevr@n H@tun ile Mehmed, Selim, B@yezid ve Cih@ngir @dlı dört şehz@denin @nnesi ol@n Hurrem Sult@n @r@sınd@ki rek@betin @teşli bir biçimde y@ş@ndığı yıll@rdır

T@rihi k@yn@kl@r Şehz@de Must@f@`yı iyi yetişmiş, cesur ve h@lkın sevdiği bir kişi ol@r@k t@svir etmekteyse de, b@b@sı K@nuni için durum pek de öyle gözükmemektedir M@nis@ s@nc@kbeyliği, p@diş@h`ın vef@tı durumund@ yerine geçecek şehz@deye @yrıl@n bir yer ol@r@k bilinmekteydi Bur@d@ s@nc@kbeyliği görevini yürüten Şehz@de Must@f@ bir z@m@n sonr@ @m@sy@`y@ k@ydırıldı M@nis@`y@ ise, K@nuni`nin Hurrem`den olm@ ve Şehz@de Must@f@`d@n @ltı y@ş küçük oğlu Şehz@de Mehmet getirildi Bunun @nl@mı, Hurrem`in oğull@rınd@n birinin sult@n olm@sı için yoğun bir ç@b@ gösterildiği ve K@nuni`nin de bu etkiye direnemediğiydi Tüm bunl@r gerçekleşirken beklenmeyen bir durum ort@y@ çıktı K@nuni`nin Şehz@de Must@f@`y@ tercih ettiği Şehz@de Mehmet, henüz 22 y@şınd@ iken vef@t etti Şehz@de Mehmet`in vef@tınd@n sonr@ Şehz@de Must@f@ bir kez d@h@ öne çıks@ d@, M@nis@ S@nc@kbeyliğine bu kez yine Hurrem`in oğlu ol@n Şehz@de Selim getirildi Bu durum, Hurrem`in kendi oğull@rınd@n birisini sult@n y@pm@k konusund@ki ihtir@sını ve g@yretini göstermekteydi
Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor
İmp@r@torluğun büyük b@ş@rıl@r elde ettiği bu dönemde bir y@nd@n d@ t@ht k@vg@l@rı için için dev@m etmekteydi Ordu, ulem@ ve meş@yih Şehz@de Must@f@`nın sult@nlığının uygun olduğunu düşünürken, Hurrem ve Rüstem P@ş@ Şehz@de B@yezid`in sult@nlığınd@n y@n@ idiler Bedenen özürlü ol@n Şehz@de Cih@ngir`i ise hizmetli t@kımı çok sevmekteydi Tüm bu t@ht müc@delelerinde @dı @nılm@y@n tek kişi ise Şehz@de Selim idi Gerek sult@n olm@y@ k@yıtsızlığı, gerek @ykırı ve düzensiz h@y@tı onun sult@n ol@bileceğine ilişkin herh@ngi bir ihtim@lin doğm@m@sın@ yol @çıyordu

Ordunun, @limlerin ve meş@yihin Şehz@de Must@f@`d@n y@n@ olm@sı boşun@ değildi elbette Zir@ Şehz@de Must@f@, hem bedenen, hem de k@r@kter itib@riyle dedesi Y@vuz Sult@n Selim`e benzemekteydi Diğer k@rdeşlerinden f@rklı ol@r@k çok iyi yetişmiş, döneminin @limleri ve ş@irleri t@r@fınd@n çevrelenmişti İmp@r@torluğun d@h@ d@ güçlenmesini s@ğl@y@c@k @dıml@rı @tm@kt@ k@r@rlılık gösterecek bir şehz@de olm@sının y@nısır@, y@v@ş y@v@ş Osm@nlı seçkinlerini çürütmeye b@şl@y@n içkiye ve kötü @lışk@nlıkl@r@ k@rşı büyük bir nefret duyuyordu H@lk t@r@fınd@n sevilmesinin sebebi ise, güleryüzlü, mütev@zı ve cömert olm@sıydı

Her ne k@d@r hemen herkes Şehz@de Must@f@`nın K@nuni sonr@sınd@ t@ht@ geçmesinin uygun olduğunu düşünse de, Hurrem ve Rüstem P@ş@ Şehz@de Must@f@`y@ k@rşı müthiş bir kin duyuyorl@rdı Bu @r@d@ Hurrem, çirkin ve c@hil bir kimse ol@n Rüstem`e kızını vererek onu sult@nın d@m@dı d@ y@pm@sını bilmişti Hurrem`in bunu y@pm@kt@ki @m@cı, Şehz@de Must@f@`nın t@ht@ geçmesini engelleyecek ittif@kl@r kurm@k istemesiysi Rüstem P@ş@`nın Şehz@de Must@f@`y@ ol@n kini ise, Must@f@`nın sult@n olm@sı h@linde s@r@yd@n uz@kl@ştırıl@c@ğını çok iyi bilmesiydi Böylece Şehz@de Must@f@`nın t@ht@ çıkm@sını isteyen ordu, ulem@, meş@yih ve h@lk k@rşısınd@, s@r@y entrik@l@rını çok iyi bilen Hurrem-Rüstem ittif@kı bütün hileleriyle ve perv@sızlığıyl@ işlemeye b@şl@mıştı

Peki K@nuni bu işin neresindeydi? K@nuni Sult@n Süleym@n, on bir @skeri sefere çıkmış olm@nın yorgunluğunu ve nikris h@st@lığıyl@ müc@dele etmenin z@yıflığını y@şıyordu Bu durum onun gün geçtikçe Hurrem-Rüstem ittif@kının etkisi @ltın@ girmesine yol @çıyordu Hurrem ve Rüstem de K@nuni Sult@n Süleym@n`@ sürekli ol@r@k Şehz@de Must@f@`nın sult@n olm@k istediğini ve Y@vuz Sult@n Selim`in b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n indirmesini h@tırl@tıyorl@rdı Gerçekten de Y@vuz Sult@n Selim, doğud@ büyüyen ve Osm@nlı h@lkını tehdit eden S@fevi tehlikesine ve Memlukl@rın yıkıcı teşebbüslerine k@rşı gerekli tedbirleri bir türlü @l@m@y@n b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n inmeye zorl@mıştı Y@şlı B@yezid, S@fevi ve Memluk tehlikeleri k@rşısınd@ gün geçtikçe z@yıfl@y@n devlete yön vermekten uz@kl@şmış, s@r@yd@ki b@zı muhterisler ise Y@vuz`un kendi çık@rl@rın@ m@ni ol@c@ğı gerekçesiyle on@ diş biliyorl@rdı Y@vuz Sult@n Selim`in b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n inmeye zorl@m@sı bu ş@rtl@r @ltınd@ olmuştu İşte Hurrem ile Rüstem`in K@nuni`ye sürekli ol@r@k h@tırl@ttıkl@rı durum buydu İşin @slı ise, Hürrem`in kendi oğlunu sult@n y@pm@k istemesi ve Rüstem`in de d@m@t olm@sı h@sebiyle s@r@yd@n edindiği nüfuzu k@ybetme korkusuydu

"Osm@nlı t@rihinin en muhteris k@dın efendisi Hurrem, en hileci veziri ise Rüstem P@ş@`dır" dense @b@rtılı olm@z Bu ikili k@rşısınd@ Şehz@de Must@f@`nın durumu çok zordu @rtık seferlere bile çıkm@y@n K@nuni`den sonr@ sult@nın muh@kk@k Şehz@de Must@f@ olm@sı gerektiği fikri gittikçe y@ygınl@şıyordu Bu teveccüh ve Şehz@de Must@f@`yı herkesin sevmesi k@rşısınd@ Hurrem-Rüstem ittif@kının entrik@l@rı ve perv@sızlığı d@ gittikçe @rtıyordu Rüstem P@ş@, Şehz@de Must@f@`nın mührünü y@ptır@r@k İr@n Ş@hı T@hm@sb`@ mektup y@zmış, İr@n Ş@hının cev@bını d@ K@nuni Sult@n Süleym@n`@ sunmuştu Bu ve benzeri bir dizi entrik@ ile K@nuni Sult@n Süleym@n, oğlu Şehz@de Must@f@`nın kendisine isy@n edeceğine ve t@htı elinden @l@c@ğın@ ikn@ edilmişti @rtık Şehz@de Must@f@, y@ni, Osm@nlı t@htın@ en iyi v@ris ol@bilecek, h@lkın, ordunun, @limlerin, meş@yihin sevdiği bu kıymetli ş@hsiyet, oğlunu sult@n y@pm@k isteyen Hurrem`in ve d@m@tlıkt@n gelen çık@rl@rını ve m@ddi nüfuzunu elde tutm@y@ ç@lış@n Rüstem P@ş@`nın hileleriyle @det@ bir isy@ncı gibi gösterilmekteydi

Peki d@h@ sonr@ ne olmuştur? İşin o kısmı oldukç@ h@zindir Şehz@de Must@f@, sefere giden ve kum@nd@nlığını b@b@sının y@ptığı orduy@ k@tılm@ emri @lır Y@nınd@ beş bin kişilik bir kuvveti olduğu h@lde emredileni y@p@r Şehz@de Must@f@ kendisinden ve m@sumiyetinden o k@d@r emindir ki, ikinci vezir @hmed P@ş@`nın el @ltınd@n kendisine yoll@dığı uy@rıyı umurs@m@d@n b@b@sının huzurun@ çıkm@kt@n çekinmez Zir@ b@b@sının @d@letine ve kendisinin m@sumiyetine güvenmektedir H@tt@, h@y@tınd@n endişe eden b@zı y@kınl@rı Şehz@de Must@f@`yı, b@b@sı ile @çık @l@nd@ ve @t üzerinde görüşmesi yönünde ikn@ etmeye ç@lışmışl@rs@ d@, Must@f@ bunu bile gereksiz s@ymıştır

Şehz@de, b@b@sının @d@letine ve kendi m@sumiyetine güvenerek b@b@sının ç@dırın@ gitmeye k@r@r vermiştir Şehz@de Must@f@`yı o ç@dırd@ bekleyen, Hurrem`in ihtir@sl@ ve Rüstem`in hilelerle doldurduğu K@nuni Sult@n Süleym@n`ın verdiği emirdir Osm@nlı`nın en iyi yetişmiş Şehz@delerinden ol@n Must@f@ b@b@sının ç@dırın@ girer girmez, yedi dilsiz cell@dın s@ldırısın@ uğr@y@r@k hunh@rc@ boğulmuştur Riv@yet odur ki, boğuldukt@n sonr@ ç@dır önünde teşhir edilen Şehz@de Must@f@`nın yüzü bembey@z imiş @y@kl@rınd@ kırmızı çizmeleri, k@vuğund@ d@ bey@z turn@ tüyü sokulu imiş

K@nuni Sult@n Süleym@n`ın, Hurrem`in ihtir@sı ve Rüstem P@ş@`nın hileleri ile boğdurttuğu Şehz@de Must@f@`nın @kıbeti Osm@nlı h@lkınd@ geniş y@nkı bulmuştur K@nuni`nin süt k@rdeşi Mehmed Çelebi bu k@r@rı dol@yısıyl@ sult@n@ çok @ğır sözler söylemiş, p@diş@hl@ @r@l@rı @çılmıştır Her kesimden ins@nın sevdiği Şehz@de Must@f@`nın boğdurtulm@sı sebebiyle derin bir üzüntü ve ümitsizlik doğmuştur H@lk @r@sınd@ uzun süre, "Umudumuz Must@f@ ile söndü" sözünün söylendiği riv@yet edilmektedir H@tt@, s@r@y@ gönderilen imz@sız bir ihb@r mektubund@, "keşke Must@f@ öleceğine biz kırıls@ydık" denilmiştir F@k@t ol@n olmuş, Şehz@de Must@f@ s@r@y entrik@l@rın@ ve Rüstem P@ş@nın hilelerine kurb@n gitmiştir

Şehz@de Must@f@`nın öldürülmesi b@şlı b@şın@ h@zin bir ol@y ve h@ksızlık olduğu k@d@r, Osm@nlı t@rihinde de bir dönüm nokt@sıdır Bedenen özürlü ol@n Şehz@de Cih@ngir`in vef@tı, Şehz@de B@yezid`in b@b@sın@ isy@n ederek İr@n`@ k@çm@sı ve @rdınd@n d@ id@m ettirilmesi sonr@sınd@, sult@n olm@sı hiç beklenmeyen Şehz@de Selim Osm@nlı t@htın@ çıkmıştır Osm@nlı sult@nı olm@yı h@kedecek don@nımd@n ve beceriden yoksun ol@n Sult@n Selim ise, devleti yönetmek ve yeni fetihlere yönelmek yerine, s@r@y eğlenceleri ile v@kit geçirmiş, içki ve sef@h@t h@y@tın@ d@lmıştır

Y@zının b@şın@ dönelim tekr@r Şöyle demiştik: "T@rihi bilmek, bugünü @nl@yıp y@rını kurm@k için mecburidir" Gerçekten de durum budur T@rihin n@sıl işlediğini, nerelerde h@t@l@r y@pıldığını, @ynı h@t@l@rı tekr@rl@m@m@nın lüzumunu iyi k@vr@m@k gerekir Bu gereklilik, büyük iddi@l@rl@ toplum k@rşısın@ çık@n, düny@y@ niz@m verme @rzusund@ ol@nl@r için d@h@ d@ önemlidir Görüldüğü üzere, oğlu t@ht@ geçsin diye ihtir@s içinde y@n@n Hurrem, kendi düzeni bozulm@sın diye her çeşit hileyi uygul@y@n d@m@t Rüstem P@ş@, Osm@nlı`yı yık@c@k bir teşebbüsün p@rç@sı olmuşl@rdır Hurrem`in ve Rüstem P@ş@`nın n@sıl böylesine büyük bir h@t@yı işlediğini @nl@m@k mümkün değil Şehz@de Must@f@`nın ne k@d@r iyi yetiştiğini, @limler, meş@yıh, ordu ve h@lk t@r@fınd@n ne k@d@r çok sevildiğini; lüks h@y@t@ düşkün ve toy S@rı Selim`den ne k@d@r üstün olduğunu niye göremedi Hurrem ve Rüstem P@ş@? Göremediler çünkü, ihtir@s ve kin gözlerini kör etmişti Peki y@ K@nuni, o neden k@vr@y@m@dı bunu? K@vr@y@m@dı çünkü, Şehz@de Must@f@`nın kendisini t@htt@n indireceğine in@ndırılmıştı Oys@ Şehz@de Must@f@, ordunun, @limlerin, meş@yihin ve h@lkın sevgilisi ol@n Must@f@, b@şın@ gelebilecekler kendisine h@ber verildiği h@lde b@b@sının huzurun@ çık@c@k k@d@r emindi m@sumiyetinden

T@rihi uzun kış gecelerini doldur@n m@s@ll@r ol@r@k görmemek gerek İns@nl@r t@rihi öğrendikçe bugünü d@h@ iyi @nl@y@bilirler Y@rını kurm@nın tek yolu, t@rihin gösterdiği ibretlerden ders @lm@ktır